Regelmatig geef ik workshops voor bestuurders en/of commissarissen, ook intern voor de directies van mijn klanten. Het thema: nooit meer compliance. Als compliance consultant moet ik dat even uitleggen, denk ik, want ik wil niet mijn eigen bedrijfje opheffen (lees even door, want ik kom aan het einde met tips voor compliance professionals).
Met mijn stelling ‘nooit meer compliance’ bedoel ik twee dingen: gebruik het woord compliance niet in interne communicaties, want daar worden maar weinig medewerkers door geïnspireerd. Gebruik liever de term ‘verantwoord handelen’ of ‘responsible business conduct’. Ten tweede: bak het in gewone processen en procedures in, zodat we het er niet meer apart over hoeven te hebben: goed gedrag zit dan ingebakken in de DNA van de organisatie. Governance, risk management, compliance, ESG en sustainability reporting: we zouden het zo snel mogelijk holistisch (en pragmatisch) moeten gaan benaderen, lijkt me, niet apart.
De uitdagingen voor bestuurders zijn enorm toegenomen: de wereld is complexer, transparanter maar ook oneerlijker geworden: social media zijn onderzoeker, OM, jury en executeur tegelijk geworden. De nuance is uit het publieke debat verdwenen. Perceptie en snel scoren met nieuwtjes lijken belangrijker dan de feitelijke waarheid, die vaak genuanceerder is.
Compliance gaat mijns inziens over integer, verantwoord handelen. Wat een organisatie nog verantwoorde risico’s vindt, wordt bepaald door de risk appetite zoals vastgesteld door de directie. Fouten maken hoort bij zakendoen. Geen waardecreatie zonder risico’s. Maar bestuurders worden steeds sneller en harder afgerekend op foutjes, zelfs als die niet vermijdbaar of verwijtbaar waren. Mede omdat aandeelhouders voorspelbaarheid verwachten. Deze ontwikkeling beïnvloedt dan weer de risicobereidheid van bestuurders, die steeds vaker ook persoonlijk aansprakelijk worden gehouden.
Dat kan leiden tot een angstcultuur bij alle managementlagen: fouten maken mag eigenlijk niet meer, of ze mogen in ieder geval niet bekend worden. “Fouten en incidenten zijn onvermijdelijk…zo…ontstaat er ook steeds meer een afrekencultuur” zei vorige maand Petri Hofsté, commissaris bij Achmea, Pon, Fugro en Rabobank (vindplaats onderaan).
Deze ontwikkelingen kunnen ook leiden tot méér aandacht voor integer gedrag en voor (wettelijke) compliance. Zodat bestuurders hun aandacht weer kunnen richten op ondernemen: kansen benutten. Échte ondernemers lijden vaker aan FOMO (fear of missing out) dan aan FOBO (fear of being out: eruitgegooid worden; dat leeft meer onder bestuurders/managers). Maar Wiebe Draaijer, bestuursvoorzitter Rabobank, stelt: “(e)igenlijk is het volgen van de letter van de wet de makkelijkste optie. Dan kom je niet in de problemen en kom je daarmee ook niet negatief in de pers. Maar maatschappelijk gezien schiet niemand daar wat mee op.” Bankieren voelt voor hem inmiddels als de reus Gulliver, die door wettelijke touwen op de grond wordt vastgehouden en niet meer kan (of wil?) opstaan.
De maatschappij verwacht inmiddels naast wettelijke compliance óók integer gedrag (aldus prof. Elianne van Steenbergen in haar oratie – KLIK HIER).
Elke bestuurder moet zich realiseren, volgens Sjoerd Leemhuis (Owlin) “dat het succes van je verhaal uiteindelijk wordt bepaald door hoe je omgaat met fouten en risico’s.“
Niet voor niets benadrukt de ACM (KLIK HIER) dat een foutencultuur om van te leren essentieel is voor een veilige doe-je-mond-open cultuur. Ook bij ambtenaren wordt daarover nagedacht en geëxperimenteerd. ‘Loyale tegenspraak’ wordt die nieuwe aanpak ook genoemd om bij voorbeeld ambtenaren hun angst te laten overwinnen om de menselijke maat terug te brengen in hun handelen.
Wat kunnen compliance professionals met dit alles?
*Ten eerste goed begrijpen in welke moeilijke omstandigheden bestuurders en commissarissen moeten opereren.
*Ten tweede anticiperen op incidenten en slechte pers. In dergelijke gevallen moet je kunnen aantonen dat de organisatie al het redelijke doet om dergelijke incidenten te voorkómen. Voorts transparant en authentiek berichten over hetgeen soms fout gaat. Eerlijk blijven en excuses aanbieden.
*Ten derde: bestuurders blijven wijzen op het belang van vertrouwen, hun eigen geloofwaardigheid en reputatie, en op de noodzaak om nog méér aandacht aan verantwoord handelen te blijven geven. Een auto vergt ook brandstof (elektriciteit) en onderhoud. Een sociaal-veilige cultuur óók.
*Tenslotte: vráág jouw bestuurders hoe jij hun het beste daarin zou kunnen ondersteunen (KLIK HIER voor ons onderzoek op dat gebied, pagina’s 10-17).
Zoals Dirk Tirez, CEO van BPost, het recentelijk in het FD stelde: “Ik geloof dat we die hele aanpak van top-down achter ons moeten laten. De toekomst ligt in het verantwoordelijkheid nemen en verantwoording afleggen.” Blijkbaar had hij mijn blog uit december 2016 gelezen en ter harte genomen (KLIK HIER)!
De citaten van Petri Hofsté, Wiebe Draaijer en Sjoerd Leemhuis komen uit het vorige maand verschenen e-boekje ‘De glazen leider’ o.a. geschreven door Muel Kaptein (KLIK HIER om dat boekje aan te vragen), of stuur me een email en ik stuur het jou toe 🙂
