De uitdaging
Maatschappelijk verantwoord ondernemen. Sustainability, SDG’s en duurzaamheidsverslag. ESG (Environment, Social, Governance). Wat moet of kan de compliance professional daarmee? Heel veel! ESG biedt veel kansen, dus grijp die, en vermijd valkuilen. Waar gaat ESG over, en wat moeten we op korte termijn? Hoe organiseren we dat? Op veler verzoek schrijf ik onderstaand mijn tips.
Wat is ESG?
ESG bestaat als concept eigenlijk al heel lang: Amerikaanse investeerders wilden veel meer transparante informatie over de bedrijven waarin zij wilden investeren. Of zij de bestaande informaties wel konden VERTROUWEN. Dat is in mijn visie het kernwoord bij ESG: vertrouwen. In Europa leidde dat tot de Non-financial Reporting Directive. Op basis van die NFRD moesten grote ondernemingen in hun jaarverslag sinds 2018 allerlei niet-financiële informatie verschaffen. Die bleek mager en af en toe onbetrouwbaar (denk aan de Greenwashing-schandalen, waarbij allerlei ‘groene’ beweringen frauduleus bleken, zoals Deutsche Bank-DWS vorig jaar). Banken kijken inmiddels zeer kritisch, ook en met name naar ESG-informatie, in het kader van financieringen; idem private equity bij overnames. Op het gebied van MEER transparante informatie voor beleggers bestaat sinds maart vorig jaar al de Sustainable Finance Disclosure verordening. Pauline van der Meer Mohr, Voorzitter Monitoring Commissie (herziening) Corporate Governance Code heeft aangegeven dat de eind dit jaar te verschijnen update in ieder geval ook ESG-vernieuwingen zal bevatten!
Van NFRD naar CSRD
Inmiddels heeft de Europese Commissie de Corporate Sustainability Reporting Directive in 2021 aangenomen (maar let op: nog niet omgezet in lokale wetgeving, net zoals onze Wet Zorgplicht Kinderarbeid: ook nog niet in werking). Bedrijven die beursgenoteerd zijn en 500 medewerkers hebben, alsook organisaties die aan twee van de drie navolgende criteria voldoen moeten eveneens gaan rapporteren: (i) meer dan 250 medewerkers, (ii) meer dan 40 miljoen omzet en/of (iii) 20 miljoen of meer balanstotaal. Dat zijn er ongeveer vijftig duizend in heel Europa. Vanaf 1 januari aanstaande moet de NFRD doelgroep nieuwe data gaan verzamelen, zodat ze over fiscaal 2023 kunnen rapporteren over materiële risico’s voor hun organisatie en materiële impacts van hun organisatie op milieu en mensen (zie de European Sustainability Reporting Standards). Een jaar later de grotere groep (vijftig duizend). Ook die datum kan nog gaan schuiven.
Welke kansen biedt ESG jou?
Ten eerste zal jullie directie meer aandacht gaan geven aan niet-financiële gegevens, zoals milieu-impact (denk ook aan de veroordeling van Shell in de ClientEarth-zaak). Tevens aan de reeds bestaande activiteiten van de compliance functie: gedragscode, meldprocedure, diversiteit en inclusie (óók op Board niveau), een veilige meldcultuur, anti-corruptiebeleid: die komen allemaal onder het kopje Governance-reporting aan bod. Grootste verandering zal zijn dat we in navolging van sommige landen, die al wetgeving hebben geïntroduceerd (zoals de UK Modern Slavery Act, het Duitse Lieferkettensorgfaltspflichtengesetz), nu veel meer aandacht gaan besteden aan due diligence, met name mbt mensenrechten, zowel bij de eigen organisatie alsook in de leveranciersketen. Denk aan gedwongen- en kinderarbeid, het tijdelijk innemen van paspoorten, het betalen aan ‘tussenpersonen’ voor het mogen werken (zoals recentelijk bij DSM: KLIK HIER). Maar ook het recht lid te worden van een vakbond, gelijke betalingen ongeacht geslacht, minimumloon versus livable wages, veiligheidsomstandigheden. De compliance functie zal de procurement/inkoop afdeling moeten ondersteunen met goede adviezen over die nieuwe due diligence-taken, maar hopelijk niet zelf al die onderzoeken gaan uitvoeren: laat de verantwoordelijkheid waar die hoort. Deze ontwikkelingen bieden de compliance professionals enorme uitdagingen maar ook kansen om hun toegevoegde waarde aan te tonen.
Moet compliance leiden, aanleveren of coördineren?
Ik denk dat de compliance functie in Europa niet in the lead zal zijn (of moeten willen) tenzij alleen de compliance functie de beste monitoring and reporting systemen blijkt te hebben. Maar wel moeten de Compliance Professionals meer aandacht opeisen voor ‘Responsible Business Conduct’. Voor een psycho-sociaal veilige werk- en meldcultuur. Voor echte inclusie. Voorbeeldgedrag. Integriteit. Alsook nauwer betrokken raken bij de externe rapportages over hun onderwerpen. En tenslotte: compliance zou de Board en HR moeten overtuigen dat ‘executive and employee remuneration’ niet alleen gebaseerd moet zijn op omzet en harde cijfers, maar óók op soft skills zoals voorbeeldgedrag, een veilige werkcultuur, aanspreken en dergelijke. Ik noem dat ‘congruentie’: indien je integer, verantwoord handelen écht belangrijk vindt, dan moet je geen bonussen alleen op omzet uitdelen of promoties naar hoger managementlagen (zie mijn eerder blog daarover: KLIK HIER). Compliance mag méér onderwerpen opeisen, maar moet mijns inziens niet het hele ESG veld naar zich toetrekken: we hebben al onze handen vol.
Vloek of zegen? Veel onzekerheden
Heel veel is nog onvoldoende duidelijk: wanneer is de CSRD exact van toepassing? Welke standaarden volgen we wel en niet? Hoe schatten we mensenrechtenrisico’s in op basis van welke due diligence? Hoever in de leveranciersketen? Wie schakelen we daarbij in (bijv. EcoVadis?)? Ga zo maar door. Jullie externe accountant ziet hier enorme mogelijkheden (dus lees hun publicaties hierover). Hou vinger intern en extern aan de pols, bereid je voor, verhoog je budget, zorg dat je aan tafel zit en wees realistisch wat jij wel en niet zelf allemaal kunt doen. Want anders komen al die apen op jouw schouder, en daarbij is niemand gebaat!
