Vorige week verscheen het langverwachte rapport van de Commissie Van Rijn over de verziekte cultuur bij de publieke omroepen (Onderzoekscommissie gedrag en cultuur omroepen: “Niets gezien, niets gehoord, niets gedaan. De zoekgemaakte verantwoordelijkheid”). Dat rapport bevat 15 aanbevelingen, waarvan er zeker 10 ook relevant zijn voor compliance professionals die willen bijdragen aan een veiligere werkcultuur.
Ik som deze 10 belangrijkste aanbevelingen op in een iets andere volgorde, geprioriteerd op zowel mijn eigen ervaringen alsook diverse (wetenschappelijke) publicaties (veel aanbevelingen heb je overigens al eerder op mijn website de afgelopen jaren kunnen lezen). Voor de omroepen geldt dat nazorg voorop moet staan, zowel voor de direct betrokkenen, alsook voor collega’s die voelden dat zij machteloos moesten toezien, of leden onder een angstcultuur die ontstond. Te beginnen met expliciete erkenning, excuses en reparatie.
- Maak verantwoordelijkheden duidelijk
Maak helder dat Leidinggevenden (LGn) zelf verantwoordelijk zijn voor een veilig werkklimaat in hun team. Maak duidelijk dat hun bazen daarop moeten toezien. Train LGn in het ontwikkelen van de benodigde vaardigheden (of laat hen trainen), want vaak worden zij gepromoveerd tot manager omdat zij heel goed waren in een klein vakgebied (bijv. research of boekhouding). (KLIK HIER 2016)
- Voorbeeldgedrag
Help LGn en informele leiders om goed voorbeeldgedrag te laten zien. Maak duidelijk welk gedrag wel en niet wordt gewaardeerd. Beoordeel hen daar ook jaarlijks op, bij bonussen en promoties (KLIK HIER 2016). Neem voorbeeldgedrag dus op in jullie gedragscode als een van de vele extra verantwoordelijkheden die LGn hebben in dat kader.
- Laat zien dat melden en zorgen delen loont
Verhoog vertrouwen dat melden zin heeft. Door ieder jaar te publiceren wat jullie met meldingen en overtreders hebben gedaan. Statistieken. Anoniem. Maar publiceer ook een meldprotocol, dat visualiseert waar je kunt melden en wie vervolgens welke stappen neemt. Verlaag de angst om te melden: de kernboodschap is dat we allemaal de organisatie een beetje willen verbeteren. Iedere dag. Door zorgen kenbaar te maken en ongepaste zaken te melden. Stimuleer dat Vertrouwenspersonen signalen actief monitoren. (KLIK HIER 2019) - Oefen feedback geven, aanspreken, bespreekbaar maken
Elkaar aanspreken is heel, heel moeilijk, zeker indien het om jouw eigen manager gaat. Maar gevoelige zaken bespreekbaar maken lukt vaak wel. Bespreek wat gewenst en ongewenst gedrag is in de eigen groep. Faciliteer intervisie daarover, ook tussen LGn. Managers moeten de gedragscode concretiseren en internaliseren, zodat de relevante onderdelen worden begrepen en gaan leven. Leg de verantwoordelijkheid daarvoor bij LGn. Nodig hen vooral uit om de dialoog op te zoeken. (KLIK HIER 2018) - Manage (én bescherm) kroonprinsen
Kroonprinsen zijn er in elke organisatie. Rainmakers. Zij die de grootste omzetgroei realiseren. Op weg naar de top. Snelle carrière. Bij de NPO: presentatoren. Bescherm hen (ook tegen zichzelf) én hun teamleden door er heel sterke medewerkers omheen te plaatsen die compenseren en gedrag durven corrigeren (zoals bij Matthijs van Nieuwkerk had gemoeten, meneer Frans Klein!). (KLIK HIER 2023) - Staar je niet blind op de gemiddelde werktevredenheid
Hopelijk houden jullie regelmatig een medewekerstevredenheidsonderzoek. Met óók een aantal vragen over gedrag, cultuur, meldprocedure, vertrouwenspersonen, compliance. Publiceer de uitkomsten en de vervolgacties. Zodat jullie laten zien dat een MTO ook tot verbeteringen leidt. Staar je niet blind op goede cijfers, want er zijn altijd slachtoffers, en elk is er één te veel. - Laat zien wat je aan gedrag doet
Doe wat je zegt, zeg wat je doet. Put your money where your mouth is. Wees eerlijk, open en transparant, door ook te laten zien wat jullie met signalen over ongewenst gedrag doen. Dat verhoogt vertrouwen. Verbetert het werkklimaat. - Versterk de P&O functie
Een veiligere werkcultuur is een taak van ons allemaal. Niet alleen directie en LGn. Ook teamleden moeten bijdragen. Juist de P&O functie zou in staat moeten zijn (of worden getraind) om LGn en medewerkers daarin te begeleiden. Scherp te houden. Bij de les. Bekijk of zij de Ambassadeurs willen en kunnen worden van de nieuwe aanpak.
- Kijk naar patronen p.v. individuele incidenten
Voer altijd root cause analyses uit en hou exitgesprekken. Kijk naar patronen in plaats van losstaande incidenten. Twee of drie anonieme meldingen over dezelfde persoon zijn ook een begin van een patroon. Hou vinger aan de pols. - Verbreed het perspectief van bestuurders
Voorkóm machtsmisbruik, vriendjespolitiek, banencarrousel, bevorder tegenspraak en blijvende competentietrainingen. Houd oog voor maatschappelijke ontwikkelingen (antenne). Als compliance professional heb je soms een gesprek met een of alle commissarissen hierover. Grijp die kans en wees openhartig. (KLIK HIER 2017)
KLIK HIER om het volledige rapport te kunnen downloaden.
